Quan trắc môi trường là quá trình sử dụng các phương tiện và thiết bị đo lường để thu thập dữ liệu về các yếu tố môi trường như không khí, nước, đất, chất thải, và tiếng ồn. Có 7 loại quan trắc môi trường chính: không khí, đất, nước, chất thải, tiếng ồn, trắc phổ và khí quyển; tất cả đều quan trọng để cung cấp thông tin chính về môi trường. Mục đích chính của quan trắc môi trường là đánh giá và theo dõi sự thay đổi trong môi trường và tác động của các hoạt động như sản xuất, xây dựng, và vận chuyển đối với các thành phần của môi trường.
Thông qua quan trắc môi trường, người ta có thể đo lường chất lượng không khí, nước, và đất, kiểm tra mức độ ô nhiễm, đánh giá tác động của các loại chất thải, và theo dõi các yếu tố khác như mức độ tiếng ồn. Các dữ liệu này rất quan trọng để hiểu rõ tình trạng môi trường, đưa ra quyết định về quản lý môi trường và phát triển các biện pháp bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.
Quan trắc môi trường là gì?
Quan trắc môi trường tiếng anh là Environmental Monitoring. Theo quy định tại khoản 25 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường 2020 định nghĩa Quan trắc môi trường là việc theo dõi liên tục, định kỳ, đột xuất, có hệ thống về thành phần, các nhân tố tác động đến môi trường, chất thải nhằm cung cấp thông tin đánh giá hiện trạng, diễn biến chất lượng môi trường và tác động xấu đến môi trường.
Quan trắc môi trường giúp chúng ta theo dõi được sát sao những biến đổi của môi trường. Giúp tránh được những nguy cơ gây ô nhiễm hay suy thoái môi trường. Cũng như đưa ra được những biện pháp kịp thời đối với những vùng môi trường có nguy cơ hay đang lâm vào tình trạng ô nhiễm. Đồng thời, lưu trữ những thông tin trong quá trình quan trắc để có cơ sở xây dựng dữ liệu cho những hoạt động sau này.
Tại sao quan trắc môi trường quan trọng?
Theo báo cáo AR6 Synthesis Report (SYR) của IPCC Sixth Assessment thông báo rằng có rất nhiều quốc gia không sẵn sàng đối mặt với tác động của biến đổi khí hậu, việc quan trắc môi trường trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Việc này là yếu tố chính để chúng ta hiểu rõ sự phức tạp của môi trường. Đặt ra các rủi ro và tác động có hại mà các hoạt động từ các tở chức, con người có thể gây ra đối với môi trường, đặc biệt là sức khỏe con người. Bằng cách theo dõi môi trường, chúng ta có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và đảm bảo an toàn cho xã hội.
Các ứng dụng của Quan trắc môi trường:
- Cung cấp nguồn nước
- Quản lý chất thải nguy hiểm/radioactive
- Hiểu nguồn gốc ô nhiễm
- Bảo vệ tài nguyên tự nhiên
- Dự báo thời tiết
- Phát triển kinh tế
- Bảo vệ các loài động vật nguy cấp
- Hiểu biến đổi khí hậu toàn cầu
Các ứng dụng này chịu trách nhiệm đảm bảo rằng chúng ta có thông tin đầy đủ và chính xác về môi trường, giúp quản lý và bảo vệ tài nguyên môi trường một cách hiệu quả.
Các loại quan trắc môi trường
Nếu bạn là tổ chức, cá nhân mở hoạt động sản xuất kinh doanh, có phát sinh chất thải ra môi trường thì bạn cần phải quan tâm và thực hiện đúng Thông tư 02/2022/TT-BTNMT Luật bảo vệ môi trường mới nhất 2022. Để đánh giá tác động mà doanh nghiệp của bạn có thể gây ra cho môi trường. Tùy thuộc vào ngành bạn làm việc, sẽ có những quy định tương ứng.
Xem thêm: Thông tư 02/2022/TT-BTNMT Luật bảo vệ môi trường mới nhất 2022
Quan trắc Không Khí (Air/Atmospheric Monitoring)
Quan trắc không khí là quá trình đo lường và ghi chép các thành phần và chất lượng của không khí trong môi trường. Quan trắc này thường bao gồm việc đo lường nồng độ các chất ô nhiễm như khí nhà kính, khí độc hại, hạt bụi, ozone, và các chất khác có thể ảnh hưởng đến chất lượng không khí.
Mục tiêu của quan trắc không khí là cung cấp thông tin chính xác và liên tục về mức độ ô nhiễm không khí để quản lý và bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường tự nhiên. Các thiết bị quan trắc không khí thường bao gồm cảm biến và các hệ thống đo lường phức tạp để thu thập dữ liệu chính xác về chất lượng không khí tại các địa điểm khác nhau.
Các chất ô nhiễm không khí gây hại cho môi trường và sức khỏe con người. Một số chất ô nhiễm không khí cũng được biết đến làm suy giảm hạ cấp hạ tầng, bao gồm cả các công trình văn hóa, do đó, việc giám sát chất lượng không khí là cực kỳ quan trọng, tuân theo các quy định về chất lượng không khí quốc gia (và quốc tế).
Mức độ không khí/atmospheric có thể được giám sát bằng cách sử dụng nhiều loại cảm biến:
- Cảm biến nhiệt độ
- Cảm biến độ ẩm
- Cảm biến carbon dioxide
- Cảm biến oxy
Trên quy mô lớn, bằng cách giám sát không khí khí quyển, chúng ta có thể xem xét tình trạnggiao thông, khu công nghiệp, việc tiêu thụ năng lượng, chất thải nông nghiệp, và quản lý chất thải tổng thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường. Bằng cách thu thập dữ liệu liên tục, các chính phủ và cơ quan khác có thể điều chỉnh chính sách môi trường.
Quan trắc Nước (Water Monitoring)
Quan trắc nước, hay còn được gọi là “Water Monitoring,” là quá trình đo lường và ghi chép các yếu tố và chất lượng của nước trong môi trường. Kỹ thuật này thường bao gồm việc đo lường nhiều thông số như độ pH, oxy hòa tan, độ đục, nồng độ chất dinh dưỡng, và các chất ô nhiễm khác có thể ảnh hưởng đến chất lượng nước.
Nước là yếu tố quan trọng đối với sự sống trên trái đất, do đó, tất cả các nguồn nước phải được giám sát để đảm bảo nước sạch, uống được, an toàn và vệ sinh. Ô nhiễm nước là một vấn đề lớn, và đó là lý do tại sao quan trắc nước trở nên quan trọng.
Chất lượng nước có thể được giám sát bằng cách sử dụng nhiều loại cảm biến:
- Cảm biến oxy hòa tan
- Cảm biến độ đục
- Cảm biến pH
- Cảm biến nhiệt độ
Các công cụ quan trắc nước thường bao gồm các thiết bị đo lường chuyên nghiệp như các cảm biến, bộ đo lường tự động, và các phương pháp phân tích hóa học. Quan trắc nước quan trọng để theo dõi sự biến động của nước, đánh giá chất lượng và sự thay đổi của các thông số nước quan trọng, nhưng cũng để đảm bảo an toàn và sức khỏe của cộng đồng và môi trường nước.
Quan trắc Đất (Soil Monitoring)
Quan trắc đất là quá trình đo lường và theo dõi các yếu tố và chất lượng của đất trong môi trường. Quan trắc này trở nên ngày càng quan trọng trong thế kỷ 21 do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thiếu hụt nguồn nước và sự tổn thương của các hệ sinh thái. Các yếu tố này đã tạo ra sự cần thiết phải giám sát môi trường đất và bảo vệ nó.
Việc giám sát đất đai không chỉ giúp quản lý độ ẩm đất và sức khỏe của cây cỏ, mà còn liên quan đến nhiều quy trình tự nhiên và giúp chúng ta hiểu rõ nguồn nước cả ở cấp địa phương và khu vực. Mục tiêu của quan trắc nước là cung cấp thông tin chính xác và liên tục về tình trạng nước để giúp quản lý và bảo vệ tài nguyên nước và môi trường nước.
Quan trắc Chất Thải (Waste Monitoring)
Quan trắc chất thải là quá trình đo lường và theo dõi các yếu tố và thông tin liên quan đến việc sản xuất và tiêu thụ chất thải. Việc quản lý chất thải kém có đóng góp vào biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí, gây ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và làm cho con người tiếp xúc với các chất độc hại, đặt áp lực lên hệ thống sức khỏe con người.
Quan trắc chất thải tập trung vào quá trình sản xuất và tiêu thụ. Ví dụ, nếu một quốc gia tạo ra ít chất thải, có thể chỉ ra họ đang sản xuất ít vật liệu. Tuy nhiên, nhiều quốc gia xuất khẩu chất thải (được biết đến là thương mại chất thải toàn cầu) sang các quốc gia khác, đôi khi họ không có đủ trang thiết bị để xử lý chất thải.
Loại hình quản lý chất thải phụ thuộc vào việc nào là tốt nhất cho môi trường. Có năm giai đoạn quản lý chất thải được xếp hạng từ ít gây hại nhất đến gây hại nhất cho môi trường:
- Ngăn chặn (Prevention)
- Tái sử dụng (Reuse)
- Tái chế (Recycle)
- Hồi phục (Recovery)
- Tiêu thụ (Disposal)
Quan trắc Tiếng Ồn (Noise Monitoring)
Quan trắc tiếng ồn là quá trình đo lường và theo dõi mức độ ồn trong môi trường. Một loại quan trắc môi trường thường bị lãng quên là ô nhiễm tiếng ồn. Ô nhiễm tiếng ồn ảnh hưởng đến cả động vật trên cạn và dưới biển. Các loài động vật biển như cá voi và cá heo sử dụng tiếng ồn như một cách để xác định hướng và giao tiếp. Do đó, nếu có quá nhiều tiếng ồn, chúng không thể giao tiếp với nhau, đặt chúng vào tình trạng nguy hiểm.
Quan trắc tiếng ồn không chỉ bảo vệ đời sống biển mà còn đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cộng đồng sống gần các khu công nghiệp như sân bay.
Ô nhiễm tiếng ồn có thể được giám sát cả trên cạn và biển bằng cách sử dụng máy đo độ ồn (Sound Level Meter – SLM). Các máy đo độ ồn tích hợp (Integrated Sound Level Meters – ISLM) và đồng hồ đo độ ồn cũng thường xuyên được sử dụng.
Các cảm biến quan trắc này được kết nối với phần mềm quan trắc môi trường để giám sát mức độ ồn thời gian thực. Ví dụ như phần mềm quản lý và giám sát quan trắc môi trường iLotusLand for Environment được sử dụng bởi 1000 khách hàng tại thị trường trong nước Việt Nam và quốc tết. Trước khi quan trắc tiếng ồn, ngưỡng độ ồn được đặt bởi Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) để xác định mức độ tiếng ồn có thể được tạo ra trong một khu vực cụ thể. Quan trắc giúp tổ chức này điều chỉnh ngưỡng độ ồn nếu cần thiết.
Quan trắc Phổ (Spectral Monitoring)
Quan trắc Phổ (Spectral Monitoring) là quá trình đo lường và theo dõi các yếu tố hoặc thông số trong một dải tần số cụ thể của quang phổ. Trong ngữ cảnh môi trường, quan trắc phổ thường được sử dụng để phân tích và đánh giá các thông số như mức độ ô nhiễm, thành phần hóa học, hoặc các đặc điểm về năng lượng của nguồn sáng hoặc âm thanh.
Các phương pháp quan trắc phổ có thể sử dụng các thiết bị như máy phân tích phổ, cảm biến phổ, hoặc các công nghệ đo lường khác để thu thập dữ liệu từ một dải tần số cụ thể. Việc này giúp cung cấp thông tin chi tiết về các biến đổi và đặc điểm đặc trưng trong một hệ thống.
Trong ngữ cảnh âm thanh, quan trắc phổ có thể liên quan đến việc đo lường và phân tích các thành phần tần số của âm thanh, cung cấp thông tin về cách các tần số khác nhau đóng góp vào một tín hiệu âm thanh cụ thể. Đối với ánh sáng, quan trắc phổ có thể liên quan đến việc đo lường các mức độ năng lượng ở các bước sóng khác nhau trong quang phổ điện từ.
Quan trắc phổ là một công cụ mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực khoa học và kỹ thuật để hiểu rõ các thuộc tính và biến đổi của các tín hiệu và nguồn năng lượng.
Quan trắc Khí quyển (Atmospheric Monitoring)
Atmospheric Monitoring là Quan trắc Khí quyển. Là quá trình đo lường và theo dõi các thành phần khí quyển, chất béo, và các yếu tố khác trong không khí xung quanh chúng ta. Quan trắc này nhằm mục đích hiểu rõ và đánh giá chất lượng không khí, sự biến đổi của khí quyển, và ảnh hưởng của các hoạt động như công nghiệp, giao thông vận tải, và sinh hoạt nhân dân đối với môi trường.
Các phương pháp quan trắc khí quyển thường sử dụng cảm biến và thiết bị đo lường đặc biệt để thu thập dữ liệu về thành phần khí, tạp chất, và các yếu tố khác trong không khí. Các thông số quan trọng bao gồm mức độ ô nhiễm, khí nhà kính, hạt bụi, ozone, nitrogen dioxide, sulfur dioxide, và nhiều khí khác.
Quan trắc khí quyển đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi chất lượng không khí để đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người và môi trường, đồng thời cung cấp thông tin cho các chính trị gia và quyết định đối với việc phát triển và thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường.
Những quy định về quan trắc môi trường
Ngày 10/01/2022, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư 02/2022/TT-BTNMT về việc quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường. Thông tư này quy định chi tiết thi hành một số điều của Nghị định 36/2017/NĐ-CP, Nghị định số 08/2022/NĐ-CP, Nghị định số 47/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.
Đối tượng áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân có hoạt động liên quan đến các nội dung quy định tại Điều 1 Thông tư này trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển, lòng đất và vùng trời.
Tại điều 106 Luật Bảo vệ môi trường 2020 có quy định chung như sau:
– Quan trắc môi trường bao gồm quan trắc chất thải và quan trắc môi trường, được thực hiện thông qua quan trắc tự động, liên tục, quan trắc định kỳ, quan trắc theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
– Dự án đầu tư, cơ sở, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp có phát sinh chất thải ra môi trường phải thực hiện quan trắc theo quy định tại Điều 111 và Điều 112 Luật Bảo vệ môi trường 2020, bảo đảm tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật môi trường.
– Khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia quan trắc môi trường và công bố thông tin về chất lượng môi trường cho cộng đồng theo quy định của pháp luật. Tổ chức, cá nhân quan trắc môi trường và công bố thông tin về chất lượng môi trường cho cộng đồng chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác của thông tin.
– Hoạt động này phải bảo đảm chất lượng và kiểm soát chất lượng, cung cấp kết quả quan trắc chính xác, tin cậy.
– Phương tiện, thiết bị quan trắc môi trường phải được kiểm định, hiệu chuẩn theo quy định của pháp luật về đo lường.
Tải toàn bộ Thông tư 02/2022/TT-BTNMT tại đây.
Kết luận
Kết luận lại, quan trắc môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi và đánh giá tác động của hoạt động con người lên môi trường xung quanh. Bài viết này, iLotusLand đã giới thiệu về 7 loại quan trắc môi trường quan trọng, bao gồm quan trắc không khí, đất, nước, chất thải, tiếng ồn, phổ, và khí quyển.
Quan trắc môi trường không chỉ cung cấp thông tin chính xác về chất lượng môi trường, mà còn giúp xác định rủi ro và ảnh hưởng của các hoạt động như công nghiệp, giao thông vận tải, và sinh hoạt nhân dân. Việc này không chỉ quan trọng cho sự bảo vệ sức khỏe con người mà còn là yếu tố quyết định trong việc bảo vệ và duy trì cân bằng của hệ sinh thái.
Nhờ vào những thông tin thu thập được từ quan trắc môi trường, chúng ta có khả năng thấu hiểu sâu rộng về tình trạng môi trường, từ đó áp dụng các biện pháp hiệu quả để bảo vệ và phát triển môi trường bền vững. Sự tích hợp giữa công nghệ và quan trắc môi trường đang đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một tương lai mà chúng ta có thể tiếp tục hưởng thụ sự sống trên hành tinh này. Đó là một bước quan trọng để đảm bảo rằng mọi hành động của chúng ta đều đóng góp tích cực cho sự bền vững của môi trường và sức khỏe toàn cầu.
Thông tin liên hệ:
Email: [email protected]
Hotline: +84 909 403 778
Facebook: iLotusLand – Leading in Industrial IoT Solutions
Linked in: iLotusLand – The 1st IoT Platform in Vietnam
Vietnamese 
English